Czy i jak przekształcić spółkę jawną w komandytową?

Spółka jawna i komandytowa podlegają wpisowi do KRS. Powodem, dla którego warto rozważyć ewentualność przekształcenia, jest możliwość ograniczenia odpowiedzialności za długi. Sama procedura, gdy wszyscy wspólnicy spółki jawnej prowadzą jej sprawy, nie jest wymagająca. Jej ostatnim etapem jest zgłoszenie przekształcenia do KRS.

Cechy spółek

Zarówno spółka jawna, jak i komandytowa są handlowymi spółkami osobowymi. Wspólników tych spółek obowiązują takie same zasady rozliczania podatku dochodowego czy oskładkowania. Różnią się natomiast w kwestii objęcia obowiązkiem prowadzenia pełnej księgowości. Powinność ta nie dotyczy spółek jawnych osób fizycznych, które nie osiągają limitu przychodów wskazanych w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). Z kolei każda spółka komandytowa niezależnie od wielkości przychodów musi prowadzić pełną księgowość.

Jednym z największych atutów spółki komandytowej jest możliwość ograniczenia odpowiedzialności wspólników za długi. W spółce tej musi uczestniczyć co najmniej jeden komplementariusz i jeden komandytariusz. Tylko komplementariusz ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Natomiast komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności za długi publicznoprawne. W przypadku zaś zobowiązań cywilnoprawnych ponosi odpowiedzialność ograniczoną na zasadach określonych w art. 111-112 K.s.h. W praktyce wystarczy, aby komandytariusz wniósł wkład równy bądź większy od sumy komandytowej i wówczas będzie wolny od tej odpowiedzialności (zob. też art. 104 § 4 K.s.h.). Wydaje się, iż właśnie ta cecha przesądza o tym, że rośnie popularność spółki komandytowej. Według danych GUS w 2014 r. ich liczba wzrosła najbardziej spośród handlowych spółek osobowych (tj. o 23,7%).

Przy tym dodać należy, że zgodnie z art. 584 K.s.h., wspólnicy spółki przekształcanej odpowiadają za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia na dotychczasowych zasadach przez okres trzech lat, licząc od tego dnia.

Procedura przekształcenia

Spółka jawna może być przekształcona w komandytową na zasadach określonych w art. 551-570 K.s.h. oraz art. 581-584 K.s.h.

Jednym z pierwszych wymogów przekształcenia jest obowiązek sporządzenia planu przekształcenia spółki wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta (art. 557-561 K.s.h.). Wystarczy jednak, aby wszyscy wspólnicy spółki jawnej prowadzili jej sprawy, a wówczas procedura może przebiegać w uproszczony sposób (art. 582 K.s.h.). W takim przypadku nie stosuje się bowiem przepisów art. 557-561 K.s.h., z wyjątkiem obowiązku przygotowania dokumentów wymienionych w art. 558 § 2 pkt 1 i pkt 2 K.s.h. Oznacza to, że w razie korzystania z uproszczonej procedury przekształcenia spółki jawnej w komandytową nie ma potrzeby sporządzania planu przekształcenia ani poddania go badaniu przez biegłego rewidenta. Przygotować należy jedynie projekty: uchwały w sprawie przekształcenia spółki oraz umowy spółki przekształconej.

Pozostałe wymogi przekształcenia to:

powzięcie uchwały o przekształceniu spółki,
określenie wspólników prowadzących sprawy spółki komandytowej i reprezentujących ją,
zawarcie umowy spółki przekształconej w formie aktu notarialnego.

Czynności te z reguły mają miejsce jednego dnia, po którym może nastąpić zgłoszenie przekształcenia do KRS (art. 556 pkt 5 K.s.h.).

Uchwała w sprawie przekształcenia

Uchwała o przekształceniu spółki jawnej w komandytową musi być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza (art. 562 § 2 K.s.h.). Obowiązkową treść uchwały określa art. 563 K.s.h. Za przekształceniem muszą wypowiedzieć się wszyscy wspólnicy (art. 581 K.s.h.).

Uchwała w sprawie przekształcenia wymaga jednomyślności wszystkich wspólników spółki jawnej.

Zgoda na przekształcenie nie oznacza jednak konieczności pozostania w spółce przekształconej. Wspólnicy, którzy chcą uczestniczyć w spółce przekształconej, muszą złożyć pisemne oświadczenie w tej kwestii. Najlepiej, gdy ma to miejsce w dniu powzięcia uchwały o przekształceniu. W przeciwnym razie spółka ma obowiązek wezwać wspólników, w sposób przewidziany dla ich zawiadamiania, do złożenia, w terminie miesiąca od dnia powzięcia uchwały o przekształceniu spółki, oświadczeń o uczestnictwie w spółce przekształconej (art. 564 § 1 K.s.h.).

Wspólnikowi, który nie złoży takiego oświadczenia, przysługuje roszczenie o wypłatę kwoty odpowiadającej wartości jego udziałów w spółce przekształcanej zgodnie ze sprawozdaniem finansowym sporządzonym dla celów przekształcenia (art. 565 K.s.h., zob. także art. 566 K.s.h.). Przy tym jednak kwota wypłat jest ograniczona. Nie może ona przekraczać 10% wartości bilansowej majątku spółki (art. 563 pkt 3 K.s.h.).

Wpis do KRS i jego skutki

Ostatnim etapem procedury przekształcenia jest złożenie wniosku o wpis przekształcenia do sądu rejestrowego (zob. też art. 569 K.s.h.).

Spółka przekształcana (tu: jawna) stanie się spółką przekształconą (tu: komandytową) z chwilą wpisu tej ostatniej do rejestru KRS. Będzie to dzień przekształcenia. Jednocześnie sąd rejestrowy wykreśli z rejestru spółkę jawną (art. 552 K.s.h.). Wspólnicy spółki jawnej uczestniczący w przekształceniu staną się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki komandytowej.

W razie pozytywnego rozpatrzenia przez sąd wniosku o wpis przekształcenia, sąd wpisze spółkę komandytową pod nowym numerem KRS. Nie zmienia to faktu, że w przypadku przekształcenia nie mamy do czynienia z powstaniem nowego podmiotu, lecz ze zmianą formy prawnej (zob. art. 553 K.s.h.). Dlatego też spółce komandytowej będzie przysługiwał NIP i REGON nadany uprzednio spółce jawnej.

O dokonanym przekształceniu wspólnicy prowadzący sprawy spółki komandytowej mają obowiązek ogłosić w MSiG. Poza tym o przeprowadzonej transformacji warto poinformować w szczególności kontrahentów, banki, ewentualnie sądy wieczystoksięgowe, gdy spółka jest właścicielem nieruchomości.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)