Przekształcenie w spółkę i brak sukcesji składki wypadkowej

Prowadzę działalność jako indywidualny przedsiębiorca. Główny przedmiot mojej działalności to produkcja obuwia. Planuję dokonać przekształcenia formy prawnej prowadzonej działalności w spółkę z o.o.

1) Czy w procedurze przekształcenia konieczny jest udział notariusza i biegłego rewidenta?

TAK. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową, tj. spółkę z o.o., akcyjną albo od 1 lipca 2021 r. prostą spółkę akcyjną (spółkę przekształconą). Procedurę przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową regulują przepisy art. 584¹-584¹³ K.s.h. (Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 ze zm.).

Procedura ta jest sformalizowana i wymaga udziału zarówno biegłego rewidenta, jak i notariusza. Wymogi kodeksowe związane z przekształceniem przedsiębiorcy można podzielić na trzy etapy: przygotowawczy, z udziałem biegłego rewidenta i decydujący. Już w pierwszym etapie procedury niezbędny jest udział notariusza. W formie aktu notarialnego musi być bowiem sporządzony plan przekształcenia (art. 584⁶ K.s.h.). Zawartość planu przekształcenia i jego załączników określa art. 584⁷ K.s.h. Konieczne jest m.in. sporządzenie sprawozdania finansowego dla celów przekształcenia na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy.

Poza tym plan ten należy poddać obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności. Biegłego wyznacza sąd rejestrowy właściwy ze względu na siedzibę przedsiębiorcy na zasadach wynikających z art. 584⁸ K.s.h. Przedsiębiorca musi w tym celu złożyć stosowny wniosek do właściwego dla siebie sądu rejestrowego. Podlega on opłacie w kwocie 300 zł. Wraz z wnioskiem należy złożyć dokumenty podlegające badaniu. Przedsiębiorca może dołączyć do wniosku prośbę o wyznaczenie przez sąd wskazanego przez niego biegłego. Wniosek taki jest uzasadniony, jeżeli przedsiębiorcy zależy na szybszym przejściu tego etapu procedury i z wybranym przez siebie biegłym uzgodni krótki termin sporządzenia opinii. Do wniosku warto dołączyć także dokument potwierdzający zgodę biegłego na jego wyznaczenie do zbadania planu. Sąd nie jest związany taką prośbą. Z reguły jednak wnioski takie są uwzględniane. Od 1 lipca 2021 r. wszystkie wnioski (pisma) dotyczące podmiotu podlegającego wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS należy składać wyłącznie przez system teleinformatyczny Ministerstwa Sprawiedliwości (prs.ms.gov.pl). Wynika tak z art. 19 ust. 2 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 112 ze zm.).

Po zakończeniu badania przez biegłego rewidenta może nastąpić ostatni etap transformacji prowadzący do uzyskania wpisu do KRS. W jego ramach ponownie niezbędny jest udział rejenta. Formę aktu notarialnego musi mieć bowiem oświadczenie o przekształceniu i akt założycielski spółki z o.o. W razie gdy przedsiębiorca jest w związku małżeńskim, a przedsiębiorstwo jest objęte wspólnym majątkiem małżonków, notariusz może wymagać, aby drugi z małżonków wyraził zgodę na przekształcenie. Zgoda musi być wyrażona w formie aktu notarialnego. Wymóg ten związany jest z regulacjami dotyczącymi zarządu majątkiem wspólnym małżonków i przyjęciem tezy, że przekształcenie jest równoznaczne ze zbyciem przedsiębiorstwa na rzecz spółki (por. art. 37 § 1 pkt 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - Dz. U. z 2020 r. poz. 1359).

2) Czy w przypadku przekształcenia dojdzie do sukcesji wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe?

NIE. Przesądziły o tym zmiany przepisów wprowadzone z dniem 18 września 2021 r. Z tym dniem zmieniony został m.in. art. 27 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1205 ze zm.). Obecnie wprost stanowi on, że do stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się odrębnych przepisów o sukcesji praw i obowiązków w przypadku przekształceń, łączenia się lub podziału płatników składek (patrz ramka).

Oznacza to, że od 18 września 2021 r. nieaktualne stało się orzecznictwo sądowe, w którym przyjmowano, że osoba prawna powstała w wyniku połączenia przez przejęcie, przekształcenia, a także spadkobierca płatnika zachowują prawo do opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe według stopy procentowej obowiązującej osobę, która prowadziła zakład pracy przed przekształceniem (por. np. wyroki SN z dnia: 14 marca 2019 r., sygn. akt II UK 519/17, 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt I UK 358/11, 20 marca 2009 r., sygn. akt II UK 292/08). Obecny stan prawny w tej kwestii potwierdził natomiast stanowisko organu rentowego, że w takich okolicznościach nie można mówić o sukcesji praw.

Spółce przekształconej przysługiwać będą wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego (art. 584² § 1 K.s.h.). Chodzi tu o prawa i obowiązki związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez jednoosobowego przedsiębiorcę. Spółka przekształcona pozostanie podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej (art. 584² § 2 K.s.h.).

Spółka przekształcona wstąpi także w przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa przekształcanego przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych. Stanowi o tym art. 93a § 4 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Regulacja ta odnosi się do samych praw, a nie obowiązków podatkowych. One obciążają osobę fizyczną (np. jeśli osoba fizyczna ma zobowiązanie dotyczące np. zapłaty VAT, wówczas zobowiązanie to będzie ciążyło na niej), a spółka przekształcona odpowiadać za nie będzie na zasadach właściwych dla osób trzecich (por. postanowienie NSA z dnia 10 grudnia 2019 r., sygn. akt I FSK 1698/19). Stosownie bowiem do art. 112b Ordynacji podatkowej jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z tą osobą fizyczną za powstałe do dnia przekształcenia zaległości podatkowe przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Na mocy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych art. 93a § 4 i art. 112b Ordynacji podatkowej mają odpowiednie zastosowanie do należności z tytułu składek.

Z kolei odpowiedzialność za długi cywilnoprawne reguluje art. 584¹³ K.s.h.