Przekształcenie spółki cywilnej w z o.o. a odpowiedzialność wspólników

Jestem wierzycielem spółki cywilnej. Okazało się, że spółka ta została przekształcona w spółkę z o.o. Czy w takim przypadku mogę dochodzić spłaty długu od wspólników?

Za zobowiązania spółki cywilnej wspólnicy ponoszą solidarnie nieograniczoną odpowiedzialność (art. 864 K.c. - Dz. U. z 2020 r. poz. 1740). Mowa tu o odpowiedzialności w szczególności wobec kontrahentów. W przypadku spółki cywilnej jest to odpowiedzialność wyłącznie solidarna, a nie uzupełniająca (subsydiarna) tak jak to ma miejsce w odniesieniu np. do wspólników spółki jawnej. Wierzyciel tej spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 K.s.h.). Takiego ograniczenia nie muszą przestrzegać wierzyciele wspólników spółki cywilnej. Inaczej jest w spółce z o.o. To ona powinna spłacać swoje zobowiązania. Ponadto, na zasadach określonych w art. 299 K.s.h., odpowiedzialność za długi spółki mogą ponieść członkowie zarządu. Natomiast wspólnicy spółki z o.o. nie odpowiadają za jej zobowiązania (art. 151 § 4 K.s.h., z zastrzeżeniem art. 13 § 2 K.s.h.).

Spółka cywilna może być przekształcona w spółkę z o.o. (art. 551 § 2 K.s.h.). Z chwilą wpisu do KRS spółki z o.o. na skutek przekształcenia spółki cywilnej zaczynają obowiązywać nowe zasady odpowiedzialności. Jednak, zgodnie z art. 574 K.s.h., wspólnicy przekształcanej spółki osobowej odpowiadają na dotychczasowych zasadach solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia przez okres trzech lat, licząc od tego dnia, tj. od dnia wpisu spółki z o.o. do KRS. Celem regulacji wynikającej z art. 574 K.s.h. jest przeciwdziałanie próbie uchylenia się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki przekształcanej. Wydłuża on bowiem okres odpowiedzialności wspólników spółek osobowych na czas po dniu przekształcenia. Przepis ten ma charakter szczególny, rozszerzający krąg podmiotów odpowiedzialnych za długi przekształcanej spółki osobowej powstałe przed przekształceniem, za które, gdyby przepisu tego nie było, odpowiadałaby jedynie spółka przekształcona (patrz ramka). Odpowiedzialność wspólników jest solidarna ze spółką. Wierzyciel nie musi czekać z dochodzeniem długów spółki od wspólników aż do momentu przeprowadzenia bezskutecznej egzekucji z majątku spółki. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 2015 r., sygn. akt I PK 231/15.

Wcześniej na brak obowiązku egzekwowania długu najpierw z majątku spółki wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 listopada 2009 r., sygn. akt I CSK 154/09. SN uznał, że wierzyciel może żądać zasądzenia należności od wspólników bez konieczności wykazywania, że została przeprowadzana bezskuteczna egzekucja z majątku spółki. Może on od razu wystąpić z żądaniem solidarnego zasądzenia należności od spółki i wspólników.

Odpowiedzialność ta wygasa z upływem trzech lat, o których mowa w art. 574 K.s.h. Termin 3-letni jest terminem zawitym, którego skutek, w postaci ustania odpowiedzialności wspólników, sąd orzekający w sprawie ma obowiązek uwzględnienia z urzędu (por. wyrok SN z dnia 22 października 2009 r., sygn. akt III CSK 40/09).

Spółka przekształcona ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki przekształcanej powstałe przed dniem przekształcenia. Dzięki regulacji art. 574 K.s.h. wierzyciel może sięgnąć nie tylko do majątku przekształconej spółki, ale także do majątków wspólników przekształcanej spółki osobowej (w okolicznościach niniejszej sprawy wspólników spółki cywilnej). Za zobowiązania powstałe przed dniem przekształcenia wspólnicy odpowiadają zaś tak, jakby byli jeszcze wspólnikami nieprzekształconej spółki osobowej, a ich odpowiedzialność jest odpowiedzialnością solidarną ze spółką przekształconą.

W art. 574 K.s.h. chodzi o wszelkie zobowiązania, które powstały przed dniem przekształcenia.

Z wyroku SN z dnia 8 grudnia 2015 r., sygn. akt I PK 231/15