Czy warto przekształcić spółkę cywilną w jawną?

Korzyści z przekształcenia spółki cywilnej w jawną są duże. Spółka jawna jest podmiotem odrębnym od swoich wspólników. Wspólnicy ponoszoną łagodniejszą odpowiedzialność za długi spółki w porównaniu do zasad obowiązujących w spółce cywilnej. Sama procedura transformacji przebiega w bardzo uproszczony sposób. Zaś decyzja o jej wdrożeniu należy wyłącznie do wspólników.

Wiarygodność za przystępną cenę

Według danych GUS na koniec 2013 r. w rejestrze REGON zarejestrowanych było ponad 280 tysięcy spółek cywilnych, natomiast spółek jawnych zaledwie ponad 34 tysiące. Choć w liczbie przeważają spółki cywilne, to jednak więcej zalet ma spółka jawna. Jest to osobowa spółka handlowa. Nie ma osobowości prawnej, ale wyposażona jest w zdolność prawną (sądową) i do czynności prawnych (sądowych - art. 8 § 1 K.s.h.). Brak tych atrybutów jest największym minusem spółki cywilnej, która na gruncie prawa cywilnego jest wyłącznie umową łączącą wspólników.

Spółka jawna podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Obecnie wpis do tego rejestru to koszt 600 zł, a rejestracja zmian wymaga uiszczenia opłat na łączną kwotę 350 zł. Wysokość opłat związanych z figurowaniem w KRS jeszcze 3 lata temu i wcześniej była dużym minusem. Dla porównania w czerwcu 2011 r. opłaty te były dużo wyższe i wynosiły odpowiednio dla pierwszego wpisu spółki osobowej 1.250 zł, a przy rejestracji zmian 650 zł. Tym samym obecnie koszty związane z rejestracją w KRS nie są znaczne, a zaletą figurowania w tym rejestrze jest m.in. wiarygodność spółki.

Podatki i ZUS na tych samych zasadach

Spółka przekształcona będzie posługiwać się tym samym NIP i REGON co dotychczas spółka cywilna. Zarówno spółka cywilna, jak i jawna, nie są podatnikami podatku dochodowego. Każdy ze wspólników płaci podatek dochodowy od dochodów osiągniętych ze spółki. Wspólnicy tych spółek (osoby fizyczne) są płatnikami składek na własne ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, natomiast spółka jest płatnikiem składek za pracowników i inne osoby zatrudnione w spółce.

Tak samo dla obu spółek przedstawia się także kwestia obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Odpowiedzialność za długi

W przypadku prowadzenia działalności w formie spółki bardzo ważne są także zasady odpowiedzialności za długi. Uczestnicy spółki cywilnej i jawnej odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe/składkowe spółki. Oznacza to, że reguły odpowiedzialności za długi publicznoprawne nie różnią się. Natomiast odpowiedzialność za zobowiązania cywilnoprawne jest inaczej uregulowana w przypadku każdej ze spółek.

W spółce cywilnej za zobowiązania odpowiedzialni są solidarnie wspólnicy (art. 864 K.c.). Oznacza to, że w razie braku dobrowolnego uregulowania zobowiązania wierzyciel może swobodnie wybierać z którego majątku (wspólnego czy prywatnych wspólników) będzie dochodził długu związanego z funkcjonowaniem spółki. Może przykładowo wybrać jednego z uczestników spółki, który w jego ocenie da mu możliwość zaspokojenia. Wierzyciel nie ma obowiązku egzekwować długu w pierwszej kolejności ze wspólnego majątku wspólników.

Zabezpieczenie przed wierzycielami

W spółce jawnej wspólnicy także odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki. Jednak jest to odpowiedzialność solidarna ze spółką, a jej wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika tylko w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 § 1 K.s.h.). Oznacza to, że w razie przekształcenia spółki cywilnej w jawną, w przypadku gdy wspólnicy zgromadzili wartościowy wspólny majątek, to uzyskają oni konkretną ochronę swoich prywatnych majątków. Ochrona ta polega na tym, że wierzyciel egzekwując długi spółki ma obowiązek w pierwszej kolejności sięgać do majątku spółki. SA w Katowicach w postanowieniu z dnia 3 grudnia 2012 r., sygn. akt V ACz 974/12, podkreślił, że odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki aktualizuje się dopiero wówczas, gdy z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością stwierdzić można, że uzyskanie zaspokojenia z majątku spółki nie będzie możliwe.

Od kiedy ochrona?

Zasadą jest, że w przypadku przekształcenia spółki osobowej w inną spółkę osobową wspólnicy spółki przekształcanej odpowiadają za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia na dotychczasowych zasadach przez okres trzech lat, licząc od tego dnia (art. 584 K.s.h.). W przypadku przekształcenia spółki cywilnej w inną niż jawna spółkę osobową przepis ten ma zastosowanie na podstawie odesłania zawartego w art. 551 § 3 K.s.h. Natomiast w przypadku przekształcenia spółki cywilnej w jawną brak jest podstawy prawnej do stosowania art. 584 K.s.h. Jednakże SN w wyroku z dnia 13 września 2007 r., sygn. akt III CSK 30/07, uznał, że przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną nie wyłącza zastosowania art. 584 K.s.h.

Prosta i szybka procedura

Spółka cywilna może być przekształcona w każdą spółkę handlową. Jednakże w przypadku transformacji w spółkę jawną procedura jest w pełni odformalizowana (por. art. 26 § 4-6 i art. 551 § 2-3 K.s.h.).

Wymogi przekształcenia spółki cywilnej w jawną sprowadzają się do obowiązku dostosowania umowy spółki do przepisów o umowie spółki jawnej oraz zgłoszenia do KRS (koszt uzyskania wpisu 600 zł). Z chwilą wpisu do KRS spółka cywilna stanie się spółką jawną. Będą jej przysługiwać wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników. Na gruncie prawnym będzie to ten sam podmiot tylko w innej formie prawnej.

O tym jak przeprowadzić procedurę przekształcenia pisaliśmy w GP nr 35 z 2013 r. na str. 13. Warto jednak podkreślić, że od 1 grudnia 2014 r. zmienią się przepisy regulujące postępowanie przed KRS. Od tej daty procedura rejestracji spółki czy zgłaszania zmian w KRS ulegnie gruntownym zmianom. Więcej na ten temat będziemy pisać w Przewodniku GP nr 74 z br. Wspólnicy, którzy zdecydują się na przekształcenie, powinni uwzględnić nadchodzące zmiany. Warto uniknąć składania wniosku na początku grudnia, kiedy to sądy rejestrowe i urzędy będą wdrażać w życie nowe rozwiązania prawne.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030)

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)