Gazeta Podatkowa nr 46 (1087) z dnia 9.06.2014

Przekształcenie indywidualnej działalności w spółkę bez fazy przejściowej

Prowadzę działalność jako indywidualny przedsiębiorca. Planuję przekształcenie w spółkę z o.o. Czy w ramach procedury przekształcenia powstanie spółka z o.o. w organizacji? Czy prowadzenie tej transformacji wiąże się z koniecznością zapłaty PCC?

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową, tj. z o.o. albo akcyjną. Wynika tak z art. 551 § 5 K.s.h (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030). Reguły rządzące procedurą transformacji określają przepisy art. 584¹-584¹³ K.s.h.

Do przekształcenia przedsiębiorcy wymaga się m.in. zawarcia umowy (a właściwie aktu założycielskiego) spółki. Musi być on sporządzony w formie aktu notarialnego. W myśl art. 584⁴ K.s.h. do przekształcenia przedsiębiorcy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące powstania spółki przekształconej, jeżeli art. 584¹-584¹³ K.s.h. nie stanowią inaczej. Przepisy dotyczące powstania spółki z o.o. to art. 151-173 K.s.h. Przy czym jednak mają być one stosowane odpowiednio. Tym samym przepisy o powstaniu spółki z o.o. mogą być stosowane wprost (bez żadnych z modyfikacji), ze zmianami uwzględniającymi specyfikę przekształcenia bądź w ogóle nie znajdą zastosowania. Ostatnie z rozwiązań dotyczy art. 161 K.s.h. Stanowi on m.in., że z chwilą zawarcia umowy spółki z o.o. powstaje spółka z o.o. w organizacji.

W procedurze przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową, z chwilą zawarcia umowy spółki nie powstaje spółka w organizacji.

W komentarzach do K.s.h. na uzasadnienie tezy o braku zastosowania art. 161 K.s.h. do przekształcenia wskazuje się, że stosowanie przepisów o spółce w organizacji byłoby sprzeczne z naturą przekształcenia. Podkreśla się, że nie istnieje taki twór jak spółka przekształcona w organizacji. Na gruncie przepisów dotyczących przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z o.o. NSA w wyroku z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt II FSK 657/11, podzielił pogląd wyrażony przez WSA, że spółka z o.o. w organizacji jest kolejną fazą utworzenia "nowej" spółki z o.o., a nie spółki mającej powstać na skutek przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z o.o.

Należy zatem stwierdzić, że do chwili wpisu przekształcenia do KRS działalność jest prowadzona indywidualnie, a od momentu wpisu mamy do czynienia ze spółką z o.o. Zgodnie z art. 584¹ § 1 K.s.h. przedsiębiorca przekształcany staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki do KRS (dzień przekształcenia). Oznacza to przykładowo, że nowe zasady opodatkowania właściwe dla osób prawnych, jaką jest spółka z o.o., powinny być stosowane od dnia jej wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS, a nie od chwili zawarcia umowy spółki.

Przechodząc do kwestii opodatkowania PCC przekształcenia indywidualnej działalności w spółkę z o.o., to akt założycielski zawarty w ramach tej procedury podlega PCC według stawki 0,5%, jak wszystkie pozostałe umowy spółek. Obowiązek podatkowy przy umowie spółki z o.o. ciąży na spółce. W ramach przekształcenia formy prowadzonej działalności z indywidualnej w spółkę z o.o. nie mamy do czynienia z przekształceniem spółek. Tym samym nie będzie miało zastosowania wyłączenie ani zwolnienie od PCC przewidziane dla umowy spółki (jej zmiany) dotyczące przekształcenia spółek. Dochodzi natomiast do zawarcia aktu założycielskiego (art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy o PCC - Dz. U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.).

Rejent sporządzający akt założycielski przedsiębiorcy przekształcanego zobowiązany jest rozliczyć PCC. Notariusze są bowiem płatnikami tego podatku od czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego. Obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku. Powyższe powoduje, że zarówno środki na taksę notarialną z VAT, jak i na PCC muszą być wydatkowane przed wpisem przekształcenia do KRS, tj. przed powstaniem spółki.