Zamiast indywidualnej działalności spółka kapitałowa

Indywidualna działalność może być przekształcona w jednoosobową spółkę kapitałową w ramach procedury uregulowanej w przepisach K.s.h. Może z niej skorzystać każdy przedsiębiorca, bez względu na rozmiar prowadzonej działalności, sposób opodatkowania czy rodzaj prowadzonej dokumentacji podatkowej. Od 1 marca 2020 r. rozszerzony zostanie katalog spółek, w które prowadzona przez przedsiębiorcę działalność może zostać przekształcona. Do wyboru poza spółką z o.o. czy akcyjną będzie także prosta spółka akcyjna.

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową (art. 551 § 5 K.s.h.). Przedsiębiorca przekształcany może wybrać między spółką z o.o. albo akcyjną, a od 1 marca 2020 r. będzie mógł wybrać także prostą spółką akcyjną (patrz ramka).

Trzeba znać skutki

Zanim przedsiębiorca zdecyduje się na transformację musi wcześniej zapoznać się z jej konsekwencjami. Określa je m.in. art. 584² K.s.h. I tak, spółce przekształconej przysługiwać będą wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego. Chodzi tu o prawa i obowiązki związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez jednoosobowego przedsiębiorcę. Przekształceniu ulega bowiem nie sam podmiot, lecz przedmiot jego działalności, tj. prowadzone przez niego przedsiębiorstwo (por. postanowienie SN z dnia 29 stycznia 2016 r., sygn. akt II CZ 94/15).

Spółka przekształcona wstąpi także w przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa przekształcanego przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek kapitałowych (art. 93a § 4 Ordynacji podatkowej - Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.). Na mocy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych regulacja ta ma odpowiednie zastosowanie do należności z tytułu składek. Z kolei odpowiedzialność za zaległości podatkowe/składkowe związane z prowadzoną działalnością reguluje art. 112b Ordynacji podatkowej, a za długi cywilnoprawne art. 584¹³ K.s.h.

Spółka kapitałowa powstała w ramach procedury przekształcenia będzie podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych od dnia wpisu spółki do KRS. Do chwili wpisu przekształcenia do KRS działalność jest prowadzona indywidualnie, a od momentu wpisu funkcjonuje spółka kapitałowa. Co ważne, osoby planujące transformację mają prawo wystąpić o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej.

Zgoda małżonka

W razie gdy przedsiębiorca jest w związku małżeńskim, a przedsiębiorstwo jest objęte wspólnym majątkiem małżonków, wówczas notariusz sporządzający dokumenty związane z przekształceniem może wymagać, aby drugi z małżonków wyraził zgodę na przekształcenie. Wymóg ten związany jest z regulacjami dotyczącymi zarządu majątkiem wspólnym małżonków i przyjęciem tezy, że przekształcenie jest równoznaczne ze zbyciem przedsiębiorstwa na rzecz spółki (por. art. 37 § 1 pkt 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - Dz. U. z 2017 r. poz. 682 ze zm.).

Decydujący dzień

Z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS przedsiębiorca przekształcany stanie się spółką przekształconą, a osoba fizyczna (przedsiębiorca) jej wspólnikiem (akcjonariuszem). Będzie to dzień przekształcenia. Przedsiębiorca będzie musiał złożyć wniosek o wykreślenie z CEIDG. Spółka uzyska nowy NIP i REGON. Po wpisie do KRS spółka będzie musiała złożyć w urzędzie skarbowym NIP-8. W razie przekształcenia w spółkę z o.o. wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. dla celów ZUS jest traktowany jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Powinien on dokonać zgłoszenia siebie do odpowiednich ubezpieczeń (społecznych i zdrowotnego lub tylko zdrowotnego) oraz jako płatnik składek. Takich obowiązków nie ma w razie transformacji w spółkę akcyjną. Nie będzie ich także, co do zasady, w przypadku transformacji w prostą spółkę akcyjną. Akcjonariusze tej spółki nie będą traktowani jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność z jednym wyjątkiem. Dotyczyć on będzie akcjonariusza wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług.

Procedura przekształcenia indywidualnej działalności w spółkę kapitałową jest sformalizowana. Została ona w sposób kompleksowy omówiona w dodatku do GP nr 43 z 2019 r. Co istotne, o ile przepisy dotyczące procedury przekształcenia spółek ulegną dużym zmianom z początkiem marca 2020 r. (pisaliśmy o tym w GP nr 79 z 2019 r., na str. 17), o tyle reguły transformacji indywidualnego przedsiębiorcy nie zostaną poddane modyfikacjom innym niż rozszerzenie katalogu spółek, w które prowadzona przez przedsiębiorcę działalność może zostać przekształcona. Procedurę przekształcenia regulują przepisy art. 584¹-584¹³ K.s.h., od 1 marca 2020 r. zmianie ulegnie jedynie art. 584⁹ pkt 2 K.s.h.

Od 1 marca 2020 r. prosta spółka akcyjna ciekawą alternatywą dla spółki z o.o. i akcyjnej

Prosta spółka akcyjna (PSA) będzie trzecią spółką kapitałową, niepubliczną. Spółka ta będzie osobą prawną. Będzie musiała prowadzić pełną księgowość.

PSA generalnie będzie mogła być zakładana na analogicznych zasadach jak spółka z o.o., tj. w trybie tradycyjnym albo w trybie S24. Przy tym w razie przekształcenia indywidualnej działalności nie można korzystać z trybu S24, a umowa spółki musi być sporządzona przez notariusza w ramach procedury przekształcenia.

W przypadku PSA ustawodawca zrezygnował z instytucji kapitału zakładowego. W spółce tej będzie kapitał akcyjny o minimalnej wartości 1 zł. Wysokość kapitału akcyjnego nie będzie określana w umowie spółki. Co więcej, akcje PSA nie będą posiadać wartości nominalnej i nie będą stanowić części kapitału akcyjnego. Natomiast akcjonariusze będą wnosić wkłady na pokrycie kapitału akcyjnego i odrębnie na pokrycie swoich akcji. Realizując ten drugi cel, akcjonariusze będą mogli wnosić wkłady w postaci świadczenia pracy lub usług. Takiej możliwości nie ma ani w spółce z o.o., ani w spółce akcyjnej.

W PSA założyciele będą mogli zdecydować, że w spółce będzie zarząd, ewentualnie także rada nadzorcza, czy zamiast tych organów ustanowiona zostanie rada dyrektorów, tj. organ skupiający w sobie zarządzanie i nadzór nad spółką.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 505 ze zm.)