Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę z o.o.

1) Jestem jednoosobowym przedsiębiorcą, posiadam wpis do CEIDG. Zamierzam przekształcić formę prowadzonej działalności w spółkę z o.o. (moja działalność nie jest duża). Zatrudniam 20 osób. Prowadzę podatkową księgę przychodów i rozchodów. Czy przeprowadzając procedurę przekształcenia niezbędna będzie opinia biegłego rewidenta dotycząca planu przekształcenia?

Tak. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową, tj. spółkę z o.o. albo akcyjną (art. 551 § 5 K.s.h.). Procedurę przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową regulują przepisy art. 584¹-584¹³ K.s.h. Jej etapy określa art. 584⁵ K.s.h. Jednym z nich jest sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta. Treść planu i wymagane do niego załączniki wskazuje art. 584⁷ K.s.h. Plan ten musi mieć formę aktu notarialnego. Po jego sporządzeniu, plan przekształcenia musi zostać poddany obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta wyznaczonego przez sąd rejestrowy. W przypadku przekształcenia indywidualnego przedsiębiorcy w spółkę kapitałową wymóg ten dotyczy każdego przedsiębiorcy, niezależnie od wielkości (rozmiarów) prowadzonej przez niego działalności. Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie wskazują żadnych okoliczności, które pozwalałyby na uniknięcie tego wymogu. Wyjątkowo jedynie w przypadku przekształcenia spółki jawnej albo partnerskiej, w której wszyscy wspólnicy prowadzili sprawy spółki, w inną spółkę osobową przekształcenie może przebiegać w uproszczony sposób. Nie ma wówczas potrzeby sporządzania planu przekształcenia ani poddania go badaniu przez biegłego rewidenta. Stanowi o tym art. 582 K.s.h. Pamiętać jednak należy, że przepis ten nie ma zastosowania do transformacji indywidualnego przedsiębiorcy w spółkę kapitałową.

Przedsiębiorca musi więc złożyć do sądu rejestrowego właściwego ze względu na swoją siedzibę wniosek o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu zbadania planu przekształcenia (zob. art. 584⁸ K.s.h.). Wniosek ten podlega opłacie w kwocie 300 zł. Wraz z wnioskiem należy złożyć dokumenty podlegające badaniu. Po złożeniu wniosku sąd wyznacza biegłego rewidenta, zakreślając mu termin do sporządzenia opinii, nie dłuższy niż dwa miesiące od dnia wyznaczenia. Biegły swą opinię wraz z planem przekształcenia składa następnie zarówno sądowi, jak i przedsiębiorcy.

WAŻNE: Wynagrodzenie biegłego określa sąd, ale za jego pracę płaci osoba dokonująca transformacji.

Przedsiębiorca, aby sprawnie przebrnąć przez ten etap procedury, może uzgodnić z wybranym przez siebie biegłym krótki termin sporządzenia opinii, ewentualnie także wysokość wynagrodzenia. W takim przypadku do wniosku o wyznaczenie biegłego należy dołączyć pisemną prośbę o wyznaczenie przez sąd wskazanego przez wnioskodawcę biegłego, ewentualnie prośba ta może być uwzględniona już w treści wniosku. Warto także, aby ze składanych do sądu dokumentów wynikało, że dany biegły zgodził się na przeprowadzenie badania. W tym celu można załączyć do wniosku np. własnoręcznie podpisane przez biegłego jego oświadczenie w tej kwestii. Sąd rejestrowy nie jest związany taką prośbą. Zazwyczaj jednak sądy akceptują takie rozwiązanie. W takim przypadku warto także dokonać wpłaty zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego i do wniosku dołączyć dowód wpłaty.

Dopiero po otrzymaniu opinii biegłego w sprawie planu przekształcenia może nastąpić decydujący etap przekształcenia. W jego ramach przedsiębiorca składa oświadczenie o przekształceniu. Poza wspomnianym oświadczeniem przedsiębiorca musi podpisać także akt założycielski jednoosobowej spółki z o.o. albo akcyjnej. Dokumenty te muszą być sporządzone w formie aktu notarialnego. Konieczne jest także powołanie członków organów spółki, tj. w szczególności zarządu. W praktyce czynności te mają miejsce najczęściej jednego dnia przy udziale rejenta (art. 584⁵ pkt 2-4 K.s.h.).

2) Czy mój wpis w CEIDG zostanie automatycznie wykreślony po wpisie spółki do KRS?

Kluczowym wymogiem procedury przekształcenia jest uzyskanie wpisu spółki przekształconej do KRS. Następnie już zarząd spółki zobowiązany jest ogłosić o przekształceniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym stosownie do treści art. 584¹² K.s.h. Dodatkowo, od 19 maja 2016 r. przedsiębiorca ma obowiązek złożyć wniosek o wykreślenie z CEIDG. Choć przepisy K.s.h. sugerują jeszcze, że właściwy organ ewidencyjny z urzędu wykreśla przedsiębiorcę przekształcanego z CEIDG (por. art. 584¹ § 1 zd. 2 K.s.h.), to aktualnie co innego wynika z przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584 ze zm.). Została ona bowiem znowelizowana z dniem 19 maja 2016 r. W szczególności uchylony został art. 34 ust. 2 pkt 1a tej ustawy. Przewidywał on wykreślenie przedsiębiorcy z CEIDG z urzędu w drodze decyzji administracyjnej ministra właściwego do spraw gospodarki, w przypadku wpisania do rejestru przedsiębiorców jednoosobowej spółki kapitałowej powstałej wskutek przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Analizując aktualną treść przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stwierdzić należy, że wpisowi do CEIDG podlega m.in. informacja o dacie trwałego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, o ile została ona zgłoszona we wniosku o wpis do CEIDG ("nowy" art. 25 ust. 1 pkt 18a ww. ustawy). Wpisowi do CEIDG podlega także informacja o przekształceniu przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w jednoosobową spółkę kapitałową (art. 25 ust. 1 pkt 15a ww. ustawy). Stosownie do treści art. 31 ust. 4 tej ustawy, informację tę Centralna Informacja KRS (CI KRS) zgłasza niezwłocznie do CEIDG za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie internetowej CEIDG, nie później niż w terminie 7 dni roboczych od dnia dokonania wpisu do KRS spółki powstałej wskutek przekształcenia indywidualnego przedsiębiorcy.

W aktualnym stanie prawnym pomimo przekazania powyższej informacji do CEIDG przez CI KRS przekształcany przedsiębiorca zobowiązany jest złożyć wniosek o wykreślenie. Aby było to możliwe, wprowadzono stosowne zmiany do druku CEIDG-1.

Wzór wniosku CEIDG-1 dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl w dziale Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej

Warto także dodać, że wspomniany art. 584¹ K.s.h. być może w niedługim czasie zostanie znowelizowany. Minister Gospodarki opracował projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców. Według tego projektu, art. 584¹ K.s.h. ma otrzymać następujące brzmienie: "Przedsiębiorca przekształcany staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu do rejestru (dzień przekształcenia)." W razie wejścia w życie tej regulacji, z K.s.h. zniknie zbędne postanowienie, że właściwy organ ewidencyjny z urzędu wykreśla przedsiębiorcę przekształcanego z CEIDG. Ponadto stracić ma moc regulacja, według której sąd rejestrowy przesyła niezwłocznie właściwemu organowi ewidencyjnemu odpis postanowienia o wpisie do rejestru przedsiębiorców jednoosobowej spółki kapitałowej powstałej wskutek przekształcenia. Projekt ten na dzień oddania tego numeru BI do druku jest na etapie rządowego procesu legislacyjnego.