Jak założyć spółkę jawną tradycyjną drogą?

Wspólnicy, którzy aktualnie dążą do założenia spółki jawnej, mogą zarejestrować ją w KRS między innymi zawierając umowę spółki i składając w sądzie rejestrowym papierowy wniosek. Wybierając tę drogę rejestracji, wspólnicy mają pełną swobodę redagowania treści umowy spółki. Powinni natomiast pamiętać o doborze właściwych formularzy KRS.

Określenie kształtu spółki

Spółka jawna stanowi najprostszą i najbardziej przystępną formę prowadzenia działalności gospodarczej spośród tych, które są uregulowane w Kodeksie spółek handlowych. Do założenia tej spółki konieczne jest zawarcie umowy spółki i uzyskanie wpisu do KRS. Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do KRS.

Pierwszym etapem zawiązywania spółki jest spisanie jej umowy. Jest to właściwy czas na ustalenie kształtu spółki. Wspólnicy mogą skorzystać ze wzoru umowy spółki, jaki dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl, w zakładce Umowy. Aby zrozumieć zasady funkcjonowania spółki jawnej, należy zapoznać się z przepisami K.s.h., w szczególności z jego art. 8-10¹ oraz art. 22-85. W tym miejscu wskazać można, że poszczególne paragrafy zawarte we wspomnianym wzorze umowy spółki jawnej odnoszą się do konkretnych przepisów, i tak w odniesieniu do następujących paragrafów odwołać się należy do wskazanych przepisów: § 7 - art. 53 K.s.h., § 8 - art. 29-30 K.s.h., § 9- 10 - art. 38-47 K.s.h., § 11 - art. 51-52 K.s.h., § 12 - art. 10 K.s.h., § 13 - art. 64 i art. 60 K.s.h., § 14 - art. 64 K.s.h. W przypadku przepisów art. 39-57 K.s.h. trzeba zwrócić uwagę, że na mocy art. 37 § 1 K.s.h. zasady z nich wynikające mają zastosowanie w spółce, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. Określając firmę, tj. nazwę spółki (patrz § 2 umowy) pamiętać należy o treści art. 24 K.s.h. oraz ogólnych regułach prawa firmowego zawartych w art. 43¹-43¹⁰ Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).

Treść K.s.h. czy Kodeksu cywilnego dostępna jest w serwisie www.przepisy.gofin.pl, w zakładce Kodeksy. Pod każdym z przepisów zamieszczone są artykuły dotyczące danej regulacji. Zapoznanie się z ich treścią pozwoli poznać sens przepisów i w miarę możliwości poprzez odpowiednie zredagowanie umowy spółki dostosowanie regulacji kodeksowych do potrzeb wspólników.

Umowa bez notariusza

Umowa spółki jawnej rejestrowanej tradycyjną drogą powinna zostać zawarta na piśmie. W przeciwnym razie umowa będzie nieważna (art. 23 K.s.h.).

Zagadnienie formy umowy spółki jest bardziej skomplikowane, gdy wspólnicy wnoszą wkłady niepieniężne. Zagadnienie to zostało szerzej omówione w GP nr 38 z br., na str. 17.

Rejestracja w KRS

Wpis do rejestru przedsiębiorców KRS dokonywany jest na wniosek. Składa się go na urzędowych formularzach. Przygotowując go w formie papierowej, trzeba zacząć od formularza podstawowego, tj. KRS-W1 wraz z załącznikami KRS-WB, KRS-WK oraz KRS-WM.

Poza formularzami należy dołączyć dokumenty stanowiące podstawę wpisu, tj. umowę spółki, wykaz adresów wspólników albo ich adresy do doręczeń na osobnej kartce oraz dowód uiszczenia opłaty. Opłaty za wpis spółki w trybie tradycyjnym wynoszą 600 zł (500 zł tytułem opłaty sądowej i 100 zł za ogłoszenie wpisu do MSiG).

Choć K.s.h. stanowi, że każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru (art. 26 § 3 K.s.h.), to pod wnioskiem do KRS mogą podpisać się wszyscy wspólnicy. Wówczas nie ma potrzeby dołączać zgody wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki (por. art. 29-30 K.s.h.). Wymóg ten zastąpił obowiązek składania do KRS poświadczonych wzorów podpisów reprezentantów spółki (por. treść art. 19a ust. 5 ustawy o KRS, Dz. U. z 2015 r. poz. 1142 ze zm.).

Wpis do KRS, NIP i REGON

Jeżeli złożony w sądzie rejestrowym wniosek jest prawidłowy, sąd wpisze spółkę jawną do rejestru przedsiębiorców. Następnie dane objęte treścią wpisu (tzw. dane podstawowe spółki) zostaną przekazane drogą elektroniczną do urzędowych rejestrów (CRP KEP, tj. Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników oraz rejestru REGON, a z CRP KEP także do ZUS).

Po zamieszczeniu danych podstawowych w CRP KEP czy rejestrze REGON spółce jawnej zostanie nadany odpowiednio NIP i REGON. Co więcej, informacja o tych numerach trafi z urzędów do sądu rejestrowego drogą elektroniczną i wówczas zostaną one zamieszczone w KRS. Natomiast spółka powinna otrzymać zaświadczenie o dokonaniu wpisu NIP/REGON do KRS. Zaświadczenie to, co do zasady, będzie dostarczane wraz z postanowieniem sądu rejestrowego dotyczącym wpisu spółki do KRS. Wpisy NIP i REGON do KRS są wolne od opłat i nie podlegają ogłoszeniu w MSiG. Ujawnienie NIP w rejestrze stanowi potwierdzenie jego nadania. Urząd skarbowy nie będzie wydawał odrębnego poświadczenia.

Mając numery KRS, NIP i REGON wspólnicy mogą założyć rachunek bankowy dla spółki czy zadbać o pieczątkę firmową dla niej.

Obowiązki wobec urzędów

Nowa spółka w terminie 21 dni od dnia uzyskania wpisu w KRS zobowiązana jest złożyć zgłoszenie identyfikacyjne w zakresie danych uzupełniających na druku NIP-8. Składa się je wyłącznie w urzędzie skarbowym. Dane uzupełniające z CRP KEP zostaną przekazane elektronicznie do rejestru REGON i Centralnego Rejestru Płatników Składek (tj. do ZUS). W przypadku ZUS w NIP-8 zaznaczyć należy w części D.4 (pkt 80) czy spółka jest płatnikiem składek w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przy tym w spółce jawnej to każdy ze wspólników (osób fizycznych) jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia. Natomiast spółka jest płatnikiem składek jedynie za osoby objęte obowiązkiem ubezpieczeń (np. pracowników). Jeżeli nowo zawiązana spółka nie będzie mieć takich osób, wówczas zaznaczyć trzeba kwadrat NIE. W przeciwnym razie zakreślić trzeba TAK i druk NIP-8 powinien być złożony w terminie 7 dni od daty rejestracji w KRS (zgodnie z informatorem ZUS).

Odrębnie od obowiązków spółki każdy ze wspólników musi w ZUS dokonać zgłoszenia siebie jako płatnika składek (na druku ZUS ZFA) oraz jako osobę ubezpieczoną (na druku ZUS ZUA lub ZUS ZZA).

Spółka może także dokonać rejestracji dla potrzeb VAT (na druku VAT-R). W niektórych sytuacjach rejestracja taka jest obowiązkowa. Więcej na ten temat pisaliśmy w GP nr 2 z br., na str. 13.

Rozliczenie PCC od umowy spółki

Spółka jawna musi rozliczyć się z PCC. Powinna, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację (PCC-3) oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy spółki.

Termin 14 dni liczony jest od daty zawarcia umowy spółki. Oznacza to, że z rozliczeniem PCC nie należy czekać do daty rejestracji w KRS. Przy czym od 1 stycznia 2016 r. do ustawy o PCC wprowadzona będzie regulacja uprawniająca do żądania zwrotu zapłaconego PCC w przypadku, gdy spółka nie zostanie zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców.

Podstawę opodatkowania przy zawarciu umowy spółki stanowi wartość wkładów do spółki osobowej. Co ważne, nie jest tu istotna wartość rynkowa, a wartość wkładów ustalona przez wspólników i określona w umowie spółki. Od podstawy opodatkowania odejmuje się wynagrodzenie notariusza dotyczące zawarcia umowy (o ile wystąpi w danym przypadku) i koszt rejestracji w KRS. Stawka PCC od umowy spółki wynosi 0,5%.

W przypadku umowy spółki zawieranej w formie aktu notarialnego formalności związane z rozliczeniem PCC załatwi notariusz, jemu przekazuje się kwotę podatku.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)