Połączenie spółki z o.o. i działalności prowadzonej osobiście

Kodeks spółek handlowych nie przewiduje możliwości prostego połączenia spółki z o.o. z przedsiębiorcą prowadzącym działalność we własnym imieniu. Dzięki wykorzystaniu innych instrumentów prawnych możliwe jest jednak włączenie do spółki z o.o. co najmniej przedsiębiorstwa prowadzonego przez osobę fizyczną.

Kodeks spółek handlowych reguluje szczegółowo tryby transformacji spółek handlowych - ich przekształceń, połączeń i podziałów. Nie dopuszcza jednak wprost możliwości przeprowadzenia połączenia dwóch form prowadzenia działalności gospodarczej spółki z o.o. i jednoosobowej działalności prowadzonej przez osobę fizyczną w taki sposób, aby spółka przejmowała działalność jednoosobową.

Najprostszym sposobem na realizację takiego zamierzenia jest wniesienie przedsiębiorstwa prowadzonego przez osobę fizyczną jako aportu do spółki z o.o. z jednoczesnym poszerzeniem grona wspólników o tę osobę.

Wniesienie wkładu

Pojęcie przedsiębiorstwa, o którym mowa powyżej, jest zdefiniowane w art. 55¹ Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Przepis ten przy tym wymienia przykładową listę składników przedsiębiorstwa. Znajdują się na niej m.in. prawo własności ruchomości i nieruchomości, prawa wynikające z umów najmu, wierzytelności czy tajemnice przedsiębiorstwa. Wniesienie przedsiębiorstwa aportem jest postacią zbycia tego zespołu składników majątkowych. Wywołuje ono skutek w odniesieniu do wszystkich jego składników, nawet gdy wprost nie zostały wymienione w dokumentach (art. 55² K.c.).

Spółka jako nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialna za cywilnoprawne zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, jakie zaciągnęła osoba wnosząca taki wkład, chyba że w chwili nabycia nie wiedziała o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność spółki przy tym ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela (art. 55⁴ K.c.). W zbliżony sposób uregulowana jest odpowiedzialność za zaległości podatkowe i składowe w oparciu o art. 112 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.). Z uwagi na to w interesie spółki, do której ma zostać wniesiony wkład w postaci przedsiębiorstwa, leży dokładne zbadanie dokumentacji związanej z jego prowadzeniem. Spółka powinna również zażądać okazania zaświadczenia o braku albo stanie zaległości podatkowych i składkowych związanych z działalnością gospodarczą osoby mającej wnosić aport w postaci przedsiębiorstwa.

Ordynacja podatkowa nie przewiduje dla czynności zbycia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ K.c. skutku wstąpienia we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki na podobieństwo przypadków uregulowanych w jej art. 93 i kolejnych.

Procedura

Wniesienie przedsiębiorstwa następować będzie w trybie podwyższenia kapitału zakładowego połączonego ze zmianą umowy spółki. Zwołane w tym celu zgromadzenie wspólników powinno podjąć uchwałę o podwyższeniu kapitału oraz o wyłączeniu prawa poboru dotychczasowych wspólników. Nowe udziały będzie obejmowała osoba wnosząca przedsiębiorstwo tytułem aportu. W uchwale należy w sposób dokładny opisać przedmiot aportu, w tym co najmniej najważniejsze składniki przedsiębiorstwa. Samo powzięcie uchwały, nawet z udziałem osoby mającej wnosić aport, nie jest równoznaczne z przeniesieniem na spółkę praw wchodzących w skład przedsiębiorstwa (por. wyrok SN z dnia 19 października 2006 r., sygn. akt V CSK 215/06). Do tego będzie konieczna oddzielna czynność pomiędzy spółką a wspólnikiem wnoszącym aport, która powinna zostać zawarta co najmniej z podpisami notarialnie poświadczonymi, chyba że w skład przedsiębiorstwa wchodzą składniki, do których zbycia wymagane jest dochowanie formy aktu notarialnego.

Zmianę umowy należy zgłosić do sądu rejestrowego dołączając protokół ze zgromadzenia wraz z uchwałami, oświadczenie wspólnika o objęciu udziałów i o przystąpieniu do spółki, oświadczenie członków zarządu o pokryciu podwyższonego kapitału zakładowego, nową listę wspólników, tekst jednolity umowy spółki oraz dowód uiszczenia opłat od wniosku (łącznie 350 zł).

Zbycie przedsiębiorstwa będzie oznaczać przejście składających się na nie składników majątkowych z osoby fizycznej na spółkę. Nie wywoła jednak żadnych skutków dla dalszego prowadzenia działalności przez tę osobę. W szczególności pozostanie ona wpisana do CEIDG i będzie mogła dalej kontynuować prowadzenie działalności choć już nie w oparciu o przedsiębiorstwo wniesione do spółki.

Przekształcenie i połączenie

Warto wspomnieć, że opisany problem można rozwiązać jeszcze w jeden nieco bardziej karkołomny sposób. Otóż indywidualny przedsiębiorca może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę z o.o. na podstawie art. 584¹ i kolejnych K.s.h. Tak powstała spółka może następnie w drodze zwyczajnej kodeksowej procedury zostać przejęta przez wcześniej istniejącą spółkę, która wystąpi w roli spółki przejmującej.

Jest to niewątpliwie rozwiązanie bardziej czasochłonne i wymagające większych środków. Ma jednak swoje zalety. Zapewnia bowiem w o wiele większym stopniu kontynuację działalności prowadzonej pierwotnie przez osobę fizyczną. W przypadku przekształcenia przedsiębiorcy jednoosobowego w spółkę kapitałową, takiej spółce przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego. Spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej (art. 584² § 1 i § 2 K.s.h.). Takie same skutki wywołuje połączenie spółek kapitałowych przez przejęcie (art. 494 § 1 i § 2 K.s.h.). Dzięki takim zabiegom w ramach dwóch kolejnych transformacji wystąpi pełne następstwo prawne, o charakterze znacznie szerszym od częściowej kontynuacji wynikającej z wniesienia wkładu w postaci przedsiębiorstwa.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 505 ze zm.)