Nabycie przez udziałowca majątku likwidowanej spółki

Jestem głównym udziałowcem spółki z o.o. Praktycznie nie prowadzi ona już działalności. Chcę zlikwidować spółkę. W skład jej majątku wchodzi nieruchomość, którą chciałbym przejąć do prywatnego majątku. Umowa spółki milczy w tej kwestii. Czy możliwe jest jej nieodpłatne przeniesienie na moją rzecz w ramach postępowania likwidacyjnego? Jeżeli tak, czy czynność taka będzie podlegała PCC?

Kodeks spółek handlowych nie przewiduje wprost możliwości podziału majątku likwidowanej spółki z o.o. w naturze. Nie oznacza to, że nie ma takiej możliwości. Trzeba jednak pamiętać, iż zasadą jest, że majątek likwidowanej spółki z o.o. jest upłynniany (art. 282 § 1 zd. 1 K.s.h.). Zaś uzyskane środki służą przede wszystkim spłaceniu (zabezpieczeniu) wierzycieli (por. art. 279, art. 285, art. 287 K.s.h.). Jeżeli jakieś kwoty pozostaną po spłaceniu zobowiązań, wówczas podlegają podziałowi między wspólników przy zachowaniu wymogów określonych w art. 286 § 1 K.s.h. (zob. też art. 286 § 2-3 i art. 174 § 3 K.s.h.). Kodeksową regułą jest, że podział majątku wspólników następuje w pieniądzu. Jeżeli zatem zgodnie ze sprawozdaniem likwidacyjnym po spłaceniu (zabezpieczeniu) wierzycieli istnieje majątek, który podlega podziałowi pomiędzy wspólników, wówczas przysługuje im roszczenie o wypłatę przypadającej na danego wspólnika kwoty likwidacyjnej.

W doktrynie nie ma zgodności co do dopuszczalności dokonania rozliczenia ze wspólnikami spółki poprzez przyznanie im składników majątku likwidowanej spółki. Przeważa stanowisko opowiadające się za taką możliwością. Zadośćuczynienie wspomnianemu wcześniej roszczeniu wspólnika o wypłatę przypadającej na niego kwoty likwidacyjnej może nastąpić w gotówce bądź w drodze wydania określonego świadczenia niepieniężnego, o ile wspólnik wyrazi na to zgodę (art. 453 Kodeksu cywilnego). Stosowne ustalenia mogą być zawarte w czasie likwidacji bądź wcześniej w umowie spółki. Przy tym skuteczność takich ustaleń zależy od tego, czy nie naruszają one uprawnień wierzycieli likwidowanej spółki. Dodatkowo w komentarzach do K.s.h. podkreślane jest, że zgoda na rozdysponowanie składników majątkowych w spółce w naturze może prowadzić do uniemożliwienia spłat odpowiadających proporcjom wynikającym z udziałów. Jeśli taka sytuacja by zaistniała, wówczas konieczna byłaby zmiana umowy spółki i zgoda wszystkich wspólników, których udział w majątku zmniejszyłby się w stosunku do udziału proporcjonalnego.

Przeniesienie nieruchomości wymaga zachowania formy aktu notarialnego (art. 2 K.s.h. i art. 155 § 1 K.c., por. postanowienie SO w Poznaniu z dnia 24 stycznia 2017 r., sygn. akt II Ca 1522/16). Czynność taka nie podlega PCC (patrz ramka).

W okresie likwidacji nie można, nawet częściowo, wypłacać wspólnikom zysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań.

Pamiętać należy, aby przed wykreśleniem spółki z KRS nastąpił wpis nowego właściciela w księdze wieczystej, tak aby mieć pewność, że sąd wieczystoksięgowy pozytywnie rozpatrzy wniosek. Trzeba bowiem zadbać o ważne przeniesienie majątku likwidowanej spółki. Zgodnie z art. 25e ust. 1 ustawy o KRS (Dz. U. z 2017 r. poz. 700 ze zm.) Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa z chwilą wykreślenia z KRS mienie pozostałe po wykreślonym podmiocie, bez względu na przyczynę wykreślenia, którym nie rozporządził przed wykreśleniem właściwy organ.

Nabycie przez udziałowca w związku z likwidacją spółki jej majątku likwidacyjnego nie będzie podlegało opodatkowaniu PCC po stronie udziałowca, bowiem czynność ta nie mieści się w katalogu czynności ściśle wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o PCC.

Z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 26 kwietnia 2017 r., nr 0114-KDIP3-2.4014.10.2017.1.LS