Transfer pieniędzy między spółką z o.o. a wspólnikami

Spółka z o.o. i jej wspólnicy to odrębne podmioty prawa. Niedopuszczalne jest, aby udziałowcy kasę czy konto spółki traktowali jak swoją prywatną własność. Wszelkie przesunięcia majątkowe między spółką a jej wspólnikami muszą mieć odpowiednią podstawę prawną.

Wspólnicy wpłacają do spółki

Można wskazać na trzy podstawowe źródła wpłat dokonywanych przez udziałowców do spółki: wkłady, dopłaty i pożyczki.

Wkłady do spółki z o.o. wnoszone są na pokrycie obejmowanych udziałów (ewentualnie podwyższenia ich wartości w ramach jednego ze sposobów podwyższenia kapitału zakładowego).

Poza tym w spółce z o.o. Kodeks spółek handlowych przewiduje instytucję dopłat. Są to sumy wpłacane przez wspólników do spółki zgodnie z art. 177-178 K.s.h. Mogą być one wnoszone, o ile są przewidziane w umowie spółki. Powinnością wniesienia dopłat muszą być obciążeni wszyscy wspólnicy równomiernie w stosunku do posiadanych udziałów. Zachowanie wymogów uregulowanych w tych przepisach jest warunkiem, aby dopłaty nie zaliczały się do przychodów spółki. Podlegają one PCC w wysokości 0,5% od ich kwoty. Zasady zwrotu dopłat określa art. 179 K.s.h. Ma on zastosowanie, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej.

Sposobami na formalne dofinansowanie spółki jest też zawarcie umowy pożyczki ze wspólnikiem. Od woli stron zależy, czy pożyczka będzie oprocentowana. Wspólnik udzielając spółce pożyczki musi pamiętać o tym, że w razie kłopotów finansowych spółki może mieć problemy z uzyskaniem jej zwrotu (zob. art. 14 § 3 K.s.h.). Od umowy pożyczki udzielonej spółce z o.o. przez jej wspólnika, spółka nie musi płacić PCC.

Spółka płaci wspólnikom

Wypłaty środków ze spółki dla wspólników mogą odbywać się w ramach dywidendy bądź zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy (zaliczki dywidendowej). O wypłacie dywidendy decyduje co do zasady zwyczajne zgromadzenie wspólników odbywające się raz do roku (art. 231 § 1 i § 2 pkt 2 K.s.h.).

Z kolei wypłata wspólnikom zaliczki dywidendowej zależy od decyzji zarządu, o ile umowa spółki upoważnia go do tego. Spółka może ją wypłacić, o ile zachowane zostaną rygory określone w art. 195 K.s.h.

Minusem dywidendy (zaliczki na jej poczet) w spółce z o.o. jest fakt, że podlegają one podwójnemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym, najpierw na poziomie spółki, a następnie wspólnika.

Inne formy transferu środków

Trzeba jednak podkreślić, że możliwości wypłaty środków ze spółki na rzecz wspólników jest o wiele więcej niż tylko dywidenda czy zaliczka na jej poczet. W szczególności mogą oni otrzymywać wynagrodzenia z tytułu powtarzających się świadczeń niepieniężnych czy z umowy np. o pracę, zlecenia, o dzieło, dostawy, najmu przedmiotów służących działalności itp. Mogą także otrzymywać wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji w zarządzie spółki.

Na podstawie umowy spółki

Udziałowiec niejednokrotnie może sam świadczyć określone usługi na rzecz spółki. Mogą być one wskazane w umowie spółki zgodnie z art. 159 K.s.h. bądź art. 176 K.s.h.

W myśl art. 176 § 1 K.s.h., mocą umowy spółki udziałowiec może być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Art. 176 § 2 K.s.h. wprost stanowi, że wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie.

Poza tym art. 159 K.s.h. może być podstawą nałożenia w umowie spółki na wspólnika każdej spółki z o.o. innych obowiązków wobec spółki niż wniesienie wkładów na pokrycie udziałów. Realizacja tych obowiązków może następować z wynagrodzeniem albo bez.

Umowy ze spółką

Kodeks spółek handlowych nie określa zakazu zawierania umów pomiędzy spółką z o.o. a wspólnikami czy członkami zarządu. Reguluje jedynie kwestie ewentualnej sprzeczności interesów i sposobu reprezentacji spółki, gdy drugą stroną umowy ze spółką ma być członek zarządu (por. art. 209 K.s.h.). Gdy spółka z o.o. zawiera umowę ze swoimi udziałowcami, obowiązują ogólne zasady reprezentacji spółki. Jednak reguła ta doznaje wyjątku, gdy udziałowiec jest zarazem członkiem zarządu (art. 210 K.s.h.).

W przypadku umowy o pracę pamiętać należy, że możliwe jest, aby wspólnik dwuosobowej bądź liczniejszej spółki z o.o. zawarł ze spółką umowę o pracę, o ile zachowane będą elementy konstrukcyjne stosunku pracy (art. 22 Kodeksu pracy - Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).

Niedopuszczalne jest dokonywanie bez podstawy prawnej jakichkolwiek przesunięć majątkowych między wspólnikami a spółką z o.o.

Ochrona kapitału

Otrzymując korzyści od spółki wspólnicy muszą pamiętać o regulacjach K.s.h. mających na celu ochronę kapitału zakładowego. W myśl art. 189 § 1 K.s.h. w czasie trwania spółki nie wolno zwracać wspólnikom wniesionych wkładów tak w całości, jak i w części, chyba że przepisy art. 151-300 K.s.h. stanowią inaczej.

Poza tym wspólnicy nie mogą otrzymywać z jakiegokolwiek tytułu wypłat z majątku spółki potrzebnego do pełnego pokrycia kapitału zakładowego (art. 189 § 2 K.s.h.). Chodzi tu w szczególności o świadczenia z tytułu współpracy między spółką a jej wspólnikami, np. wynagrodzenie za świadczone usługi, cenę za dostarczony towar, a nawet wynagrodzenie ze stosunku pracy czy wypłatę z tytułu zwrotu pożyczki.

Ponadto z kapitału zakładowego spółki nie można wypłacać wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki czy zaliczyć wartości tych usług na poczet wkładu wspólnika (art. 158 § 2 K.s.h.).

Wspólnikowi nie wolno pobierać odsetek od wniesionych wkładów, jak również od przysługujących mu udziałów (art. 190 K.s.h.).

Wspólnik, który wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki otrzymał wypłatę (odbiorca), obowiązany jest do jej zwrotu. Członkowie organów spółki, którzy ponoszą odpowiedzialność za taką wypłatę, odpowiadają za jej zwrot spółce solidarnie z odbiorcą. Zasady tej odpowiedzialności uregulowane są w art. 198 K.s.h.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)